Zes partijen kiezen voor prijsbeleid

Partijen verschillen duidelijk in de mate waarin ze willen afwijken van het huidige beleid, zo blijkt een analyse van een aantal verkiezingsprogramma’s. Een kilometerheffing staat hoog genoteerd bij zes partijen.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft de leefomgevingseffecten van de verkiezingsprogramma’s van VVD, PvdA,SP, D66, ChristenUnie, GroenLinks en Vrijzinnige Partij vergeleken met de gevolgen van ongewijzigd beleid (basispad).

Alle partijen, met uitzondering van de Vrijzinnige Partij, zetten in op een andere verdeling van de budgetten uit het Infrastructuurfonds over de vervoerswijzen. In een aantal gevallen gaat het alleen om een herverdeling. Zo verschuift de SP geld van weginfrastructuur naar ov-infrastructuur en binnenvaart, en verschuift D66 geld van weg en openbaar vervoer naar fietsen en ruimtelijke verdichting. Bij de andere partijen gaat een verschuiving samen met een verhoging van het totale budget. De VVD verhoogt het budget voor weginfrastructuur, alle andere partijen verlagen dat budget juist ten faveure van openbaar vervoer en/of (meestal) fiets. GroenLinks en de SP gaan daarbij het verst. Zij verlagen het wegenbudget met respectievelijk 8,8 en 5,75 miljard euro (totaalbedrag tot 2030). Bij GroenLinks gaat dat gepaard met een forse verhoging van het ov-budget van 11 miljard euro. PvdA en SP investeren respectievelijk 3,3 miljard en 3,45 miljard euro extra in het openbaar vervoer en ChristenUnie 1,82 miljard euro. D66 is de enige partij die het budget voor ov verlaagt, met 0,5 miljard euro. GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, D66 en VVD investeren extra in infrastructuur voor lopen en fietsen, al lopen de bedragen uiteen. Bij de VVD gaat het namelijk om 0,08 miljard euro, bij D66 om 0,5 miljard euro, bij ChristenUnie om 0,65 miljard euro en bij GroenLinks en PvdA om 1,15 miljard euro. De SP investeert 2,3 miljard euro extra in de binnenvaart. Twee partijen opteren voor een aanpassing van de maximumsnelheid. ChristenUnie wil de verhoging naar 130 kilometer per uur op de snelwegen weer ongedaan maken. GroenLinks gaat verder en wil op alle hoofdwegen de snelheden verlagen (bijvoorbeeld naar 80 waar nu 100 geldt) en in de binnensteden naar 30 kilometer per uur.

Prijsbeleid
Alle partijen hebben enige vorm van fiscale maatregelen of prijsbeleid in hun programma opgenomen. Bij de VVD gaat het alleen om een verlaging van de motorrijtuigenbelasting (mrb) en de belasting op aanschaf van motorvoertuigen (bpm). Alle andere partijen introduceren een vorm van kilometerbeprijzing. Vrachtverkeer (inclusief bestelauto’s) wordt daarbij in alle gevallen beprijsd, maar wel met uiteenlopende tarieven, variërend van gemiddeld 1,7 cent per kilometer voor vrachtwagens door de Vrijzinnige Partij tot 25 cent per kilometer voor vrachtwagens door GroenLinks. Tarieven voor bestelauto’s liggen over het algemeen lager dan voor vrachtwagens. Vijf partijen (PvdA, SP, D66, GroenLinks en de Vrijzinnige Partij) introduceren ook een kilometerprijs voor personenauto’s. Tarieven lopen uiteen van 3 tot 6 cent per kilometer en bij de SP geldt de kilometerheffing van 6 cent alleen op hoofdwegen. D66 en GroenLinks vullen hun vlakke heffing nog aan met een congestieheffing van 12 of 15 cent per kilometer op drukke wegen in de spitsuren. ChristenUnie introduceert voor personenauto’s geen vlakke heffing maar alleen een congestieheffing van 11 cent per kilometer op drukke wegen in de spits plus een cordonheffing van 1 à 2 euro rondom de vier grote steden. Vrijwel alle partijen die prijsbeleid in hun maatregelenpakket hebben, verlagen daarbij de mrb en/of de bpm als een compensatie in de kosten voor automobilisten. Alleen GroenLinks verhoogt de autobelastingen.

Minder files

De maatregelenpakketten van de verschillende politieke partijen hebben effect op het gebruik van auto, openbaar vervoer en fiets in 2030. Bij vrijwel alle partijen is het aantal autokilometers (personen-, bestel- en vrachtauto’s) in 2030 lager dan in het basispad, variërend van minus 4 procent bij de ChristenUnie tot minus 20 procent bij GroenLinks. Invoering van kilometerbeprijzing, in combinatie met minder geld voor extra wegenaanleg en soms ook een lagere maximumsnelheid verklaren deze afnames. Alleen het VVD-pakket (zonder kilometerheffing en met juist extra geld voor wegen) leidt tot iets meer wegverkeer (plus 1 procent). Het openbaar vervoer laat een vrijwel tegengesteld beeld zien. Geen verandering ten opzichte van het basispad bij de VVD, 3 tot 5 procent toename bij ChristenUnie, D66 en de Vrijzinnige Partij, 7 à 9 procent boven het niveau van het basispad bij PvdA en SP en bijna 30 procent meer bij GroenLinks. De effecten van de maatregelenpakketten op het langzaam verkeer (lopen en fietsen) zijn over het algemeen beperkt tot 1 à 2 procent, alleen GroenLinks komt uit op 8 procent meer dan in het basispad en de PvdA noteert 3 procent meer.

Alle partijen die opteren voor een vorm van prijsbeleid, met een kilometerheffing en/of een congestieheffing, slagen erin de files flink terug te dringen. Het maatregelenpakket van GroenLinks leidt tot de sterkste reductie: zo’n 60 procent lager dan in het basispad. De VVD, die als enige geen prijsbeleid in het pakket heeft opgenomen, realiseert een reductie van 10 procent ten opzichte van het basispad door de investeringen in het wegennet.

Effect op afgelegde kilometers door maatregelen mobiliteit en bereikbaarheid, 2030 (Bron: PBL)
Onderwerpen:

Auteur: Redactie

Reageren op dit artikel is niet mogelijk.