Op 6 november 2023 heeft de provincie Noord-Holland formeel vastgesteld dat de Inleerfase van Verkeersmanagement as a Service (VMaaS) succesvol is afgerond en de Uitvoeringsfase kan worden gestart. Gedurende een jaar is een groot aantal testen in de praktijk uitgevoerd om uitgebreid en gedegen te toetsen of de iDienst VMaaS werkt en voldoet aan alle eisen. De provincie draagt nu de uitvoering van verkeersmanagement in de vorm van een dienst voor de aankomende 10 jaar over aan het private consortium ATEam en start met het afbouwen van het eigen tactisch-operationeel verkeersmanagement.

Nieuwe fase verkeersmanagement

De provincie Noord-Holland is van oudsher een voorloper in Nederland op het gebied van verkeersmanagement en voerde jarenlang verkeersmanagement uit op haar wegen, vanuit een eigen verkeersmanagementcentrale in Hoofddorp, met eigen systemen en applicaties. In 2021 is bestuurlijk besloten te stoppen met het zelf uitvoeren van verkeersmanagement. Beheer en onderhoud, doorontwikkeling en integratie van de systemen en applicaties werd complexer, risicovoller en duurder. Doordat assets – verkeercentrale, systemen, applicaties en personeel – slechts gedurende een beperkt deel van de dag en nacht werden gebruikt, waren de kosten per gepleegde inzet van verkeersmanagement fors. Dit terwijl ook het alternatief van de iDienst ’Verkeersmanagement as a Service’ beschikbaar was gekomen.

Landelijk programma iCentrale gesteund door ministerie van IenW

Ingegeven door de algemene (inter)nationale ontwikkeling van ‘diensten’ en het grote aantal (ruim 150) publieke bediencentrales in Nederland, hebben 10 decentrale overheden en 15 private partijen, ondersteund door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in 2017 het landelijke programma iCentrale gestart. Met als doel het ontwikkelen van private diensten in het publieke fysieke domein, om gemeenten en provincies de mogelijkheid te bieden om per dagdeel, per evenement of per brug of tunnel een professionele dienstverlening af te nemen. Om hiermee substantiële publieke kosten te besparen en om diensten te kunnen bieden aan middelgrote gemeenten die wel de uitdagingen maar niet de eigen middelen hiervoor hebben. Voor meer informatie over het landelijke programma iCentrale zie hier.

Verkeersmanagement as a Service (VMaaS)

De iDienst VMaaS is een van de iDiensten die is ontwikkeld in het landelijke programma iCentrale. In 2021 heeft de provincie een openbare aanbesteding gedaan om deze dienst af te nemen, die is gewonnen door het private Consortium ATEam*. VMaaS omvat alle operationele en tactische verkeersmanagementwerkzaamheden die de provincie voorheen zelf uitvoerde. Voor beleidsmatige doelen en tactische keuzen blijft de provincie zelf verantwoordelijk. Ook blijft de provincie eigenaar van de systemen op straat, zoals verkeerslichten, camera’s en DRIPs. Integrale aansturing van de iDienst VMaaS vindt plaats door een interne Regievoerder met Regieteam. Dit vraagt ruim 1 fte, waar voorheen tientallen fte’s zich bij de provincie bezighielden met verkeersmanagement. Naast de besparing aan eigen assets scheelt dit voor de provincie veel deskundig eigen of extern personeel. De provincie kan zich nu meer richten op heldere doelen voor verkeersmanagement; deze zijn vastgelegd in smart kpi’s, waarop aansturing en afrekening plaatsvindt. De baten van verkeersmanagement op straat en i.r.t. de bestuurlijke provinciale doelen staan hiermee voorop en zijn permanent in beeld.

*De private partijen in het ATEam consortium bundelen hun expertise en brengen zelf door hen ontwikkelde instrumenten in. Trigion de PAC-1 Monitoring en Responce Centrale in Schiedam en de bijbehorende landelijk gecertificeerde meldkamerprocessen, -procedures en -systemen, Arcadis de jarenlange ervaring met de uitvoering van verkeersmanagement en een managing agent rol, Equans en Enai de technische- en meldkamerkennis, Griffid de kennis van en ervaring met camera’s en Be-Mobile de verkeerskundige expertise en ‘hun’ meer dan 2,5 miljoen Flitsmeistergebruikers.

Inliggende gemeenten ook aangesloten op VMaaS

Het gemeentebestuur van de inliggende gemeenten waarmee de provincie momenteel al samenwerkt aan verkeersmanagement, Haarlem, Zaanstad, Alkmaar, Dijk en Waard, Velsen, Hoorn, Hilversum, Heemstede, Gooise Meren, hebben de keuze gemaakt om ook over te stappen naar VMaaS. Deze gemeenten zijn aangesloten op de bediencentrale van ATEam in Schiedam. Hiermee worden meer dan 500 verkeerslichten (270 van de provincie en 250 van de inliggende gemeenten) 24 uur per dag bewaakt en aangestuurd, volgens de eigen beleidsdoelen en binnen de eigen tactische keuzen van elke gemeente.

Business case

De provincie heeft een business case laten uitvoeren op VMaaS. Met als uitkomst dat het ex-post verschil in kosten tussen VMaaS en de referentiesituatie, waarin de provincie zelf verkeersmanagement uitvoert, circa 10 miljoen euro bedraagt. Dit is een besparing van zo’n 25 procent over een periode van 10 jaar dat de provincie VMaaS afneemt. Deze forse besparing t.o.v. de huidige situatie ontstaat vooral door schaalvergroting en
professionalisering:

• Personele inzet. ATEam kan hun personele inzet efficiënter organiseren, o.a. doordat zij meerdere klanten bedienen. Het betreft vooral operationele functies en taken, naast de meer tactische en strategische functies en taken.
•  Idem voor investeringen in en ontwikkeling, exploitatie en beheer van applicaties, systemen en databases, die ATEam voor veel meer klanten doet en de provincie alleen voor zichzelf deed. Dit vergroot ook de deskundigheid, doordat deskundigen zich hierin kunnen specialiseren.
• De provincie hoeft geen eigen bediencentrale meer te beheren en te exploiteren, waardoor ook hoge kosten voor (een deel van) het gebouw en de inrichting vervallen

Naast financiële besparingen ook kwaliteitsverbetering

Met VMaaS realiseert de provincie ook kwaliteitsverbeteringen die niet direct zinvol zijn te monetariseren en niet zijn meegenomen in de business case, maar wel baten zijn voor de provincie door het overgaan naar VMaaS:

• Sturen op beleidsmatig effecten, waarmee directere bijdragen aan de provinciale doelen mogen worden verwacht.
• Continu, 24/7, uitvoeren van verkeersmanagement, i.p.v. de huidige 12 van de 24 uur.
• Continu, 24/7 uitvoeren van functioneel beheer van alle verkeerslichten van de provincie, i.p.v.
  volgens de huidige cyclus van 1 x 3 jaar.
• Werken volgens vastgelegde processen met PDCA cyclus. En hiermee bijdragen aan de
  incentive om dit ook intern de provinciale lijnorganisatie door te voeren.
• VMaaS en het gebruik daarvan voldoet aan de (wettelijke) vereisten van Cybersecurity en
  Privacy (AVG), en de doorontwikkeling daarvan.

iDiensten beschikbaar voor alle overheden

De provincie zal, als onderdeel van het landelijke programma iCentrale, opgedane inzichten landelijk uitdragen: via landelijke media en vaktijdschriften, bijeenkomsten en gesprekken. In 2024 wordt een landelijke bijeenkomst georganiseerd. Gemeenten en provincies die geïnteresseerd zijn in de ervaringen met VMaaS en andere iDiensten, kunnen contact opnemen met de provincie Noord-Holland. Ook een georganiseerd bezoek aan de VMaaS bediencentrale in Schiedam is onderdeel van de landelijke Summit iDiensten in 2024.

Meer informatie over iCentrale kunt u vinden op de website van iCentrale en die van CROW.