In de tijd van de zelfrijdende auto woont lang niet iedereen op het platteland

Bron: zelfrijdendvervoer.nl

George Gelauff (KiM), Ioulia Ossokina (TUE) en Coen Teulings (UvA)

Nieuw onderzoek laat zien dat zelfrijdende auto’s kunnen leiden tot concentratie van de bevolking in al sterk verstedelijkte gebieden en dus niet alleen tot spreiding over het landelijk gebied. 

Wat zou het effect zijn van de komst van de zelfrijdende auto’s op de plaats waar mensen wonen en werken? Een vaak gehoorde redenering is dat automobilisten verder weg gaan wonen van hun werk, omdat ze hun tijd in de zelfrijdende auto nuttig kunnen besteden. Ga maar na: het is een stuk minder vervelend om heen en weer te reizen naar het werk als je ondertussen je mail kan afhandelen, een video gesprek met een collega kan hebben of de laatste aflevering van Game of Thrones kan bekijken.

Toch is dat maar een deel van het verhaal. Allereerst is werken in de auto natuurlijk lang niet voor iedereen weggelegd. De chirurg opereert toch liever in een ziekenhuis dan in zijn auto – om over de patiënt maar niet te spreken. Maar er speelt nog iets anders: de zelfrijdende auto heeft ook grote gevolgen voor reizigers met het openbaar vervoer. En dat biedt een tegenkracht tegen de trek naar het platteland.

Efficiënte vervoersdiensten

Stel: auto’s kunnen overal in de stad zonder chauffeur rijden. Dan geef je van te voren via een app aan hoe je de volgende ochtend vervoerd witl worden. Op het afgesproken tijdstip rijdt een voertuig voor dat jou naar je bestemming brengt. Dat kan een eenpersoonsvoertuig zijn als je het geld er voor over hebt. Of een voertuig met zes plaatsen, dat onderweg nog een paar mensen ophaalt en hen naar een bestemming in de buurt van die van jou brengt. Omdat er in de stad veel van dat type voertuigen rondrijden, is er maar weinig extra reistijd door het delen van de rit met anderen.

Bedrijven bieden dit soort mobiliteitsdiensten aan. Doordat een chauffeur ontbreekt, zijn ze zo goedkoop dat ze het huidige openbaar vervoer grotendeels kunnen vervangen – behalve op heel drukke trein en metrolijnen overigens. Ze bieden reizigers een efficiënte reis van deur tot deur. Soms scheelt dat flink: niet meer lopen naar de halte, wachten, reizen naar het centrum waar je eigenlijk niet hoeft te zijn, overstappen en weer wachten en een tweede rit naar je werk ergens anders in de stad. In plaats daarvan word je thuis opgehaald en ga je rechtstreeks naar het werk. Tel uit je winst.

Die tijdwinst geldt vooral in sterk verstedelijkte gebieden. Vanwege de hoge dichtheid van mensen kunnen de ritten daar efficiënt worden ingepland en is extra omreizen zeer beperkt. Van-deur-naar-deur-mobiliteitsdiensten maken reizen in de stad dus aantrekkelijker en daarmee dus ook het wonen in stedelijke gebieden.

Veranderingen in woonlocaties

Wat betekenen deze twee krachten voor woon-werkpatronen in Nederland? Dat hebben wij geanalyseerd met het zogenoemde LUCA-model. Dat berekent waar mensen wonen, waar bedrijven zich vestigen en hoe mensen zich hiertussen verplaatsen.

Kaart KiM zelfrijdende auto

De kaartjes van Nederland vatten de resultaten samen. Ze geven het verschil weer tussen drie simulaties met zelfrijdende voertuigen en het basispad. De linker toont de trek naar steden door van-deur–tot-deur-mobiliteitsdiensten het openbaar vervoer vervangt. De bevolking in de Randstad groeit ten koste van regio’s daarbuiten. Het middelste kaartje laat een tegengesteld patroon van spreiding zien. Automobilisten hebben minder moeite immers minder moeite met langer reizen als ze de reistijd nuttig kunnen besteden. Hier verliezen steden bevolking ten gunste van het landelijk gebied. Het rechter plaatje combineert deze twee effecten. In de steden en buitenwijken in de Randstad heeft de trek naar de stad de overhand en groeit de bevolking. In de steden buiten de Randstad is het spreidingseffect sterker: die verliezen bevolking, deels aan het omliggende landelijk gebied.

Hoe dan ook, het duurt nog een flinke tijd voordat volledig autonoom rijdende voertuigen ons stadsbeeld bepalen. Onze berekeningen gaan dan ook met behoorlijke onzekerheden gepaard. Maar ruimtelijke ordening en investeringen in infrastructuur zijn processen van lange adem. Voor ruimtelijk beleid en mobiliteitsbeleid is het daarom belangrijk tijdig te onderkennen dat zelfrijdende auto’s kunnen leiden tot verdere concentratie van de bevolking in al sterk verstedelijkte gebieden.

Onderwerpen:

Auteur: Jan Pieter Rottier

Reageren op dit artikel is niet mogelijk.

In de tijd van de zelfrijdende auto woont lang niet iedereen op het platteland - VerkeersNet

In de tijd van de zelfrijdende auto woont lang niet iedereen op het platteland

Bron: zelfrijdendvervoer.nl

George Gelauff (KiM), Ioulia Ossokina (TUE) en Coen Teulings (UvA)

Nieuw onderzoek laat zien dat zelfrijdende auto’s kunnen leiden tot concentratie van de bevolking in al sterk verstedelijkte gebieden en dus niet alleen tot spreiding over het landelijk gebied. 

Wat zou het effect zijn van de komst van de zelfrijdende auto’s op de plaats waar mensen wonen en werken? Een vaak gehoorde redenering is dat automobilisten verder weg gaan wonen van hun werk, omdat ze hun tijd in de zelfrijdende auto nuttig kunnen besteden. Ga maar na: het is een stuk minder vervelend om heen en weer te reizen naar het werk als je ondertussen je mail kan afhandelen, een video gesprek met een collega kan hebben of de laatste aflevering van Game of Thrones kan bekijken.

Toch is dat maar een deel van het verhaal. Allereerst is werken in de auto natuurlijk lang niet voor iedereen weggelegd. De chirurg opereert toch liever in een ziekenhuis dan in zijn auto – om over de patiënt maar niet te spreken. Maar er speelt nog iets anders: de zelfrijdende auto heeft ook grote gevolgen voor reizigers met het openbaar vervoer. En dat biedt een tegenkracht tegen de trek naar het platteland.

Efficiënte vervoersdiensten

Stel: auto’s kunnen overal in de stad zonder chauffeur rijden. Dan geef je van te voren via een app aan hoe je de volgende ochtend vervoerd witl worden. Op het afgesproken tijdstip rijdt een voertuig voor dat jou naar je bestemming brengt. Dat kan een eenpersoonsvoertuig zijn als je het geld er voor over hebt. Of een voertuig met zes plaatsen, dat onderweg nog een paar mensen ophaalt en hen naar een bestemming in de buurt van die van jou brengt. Omdat er in de stad veel van dat type voertuigen rondrijden, is er maar weinig extra reistijd door het delen van de rit met anderen.

Bedrijven bieden dit soort mobiliteitsdiensten aan. Doordat een chauffeur ontbreekt, zijn ze zo goedkoop dat ze het huidige openbaar vervoer grotendeels kunnen vervangen – behalve op heel drukke trein en metrolijnen overigens. Ze bieden reizigers een efficiënte reis van deur tot deur. Soms scheelt dat flink: niet meer lopen naar de halte, wachten, reizen naar het centrum waar je eigenlijk niet hoeft te zijn, overstappen en weer wachten en een tweede rit naar je werk ergens anders in de stad. In plaats daarvan word je thuis opgehaald en ga je rechtstreeks naar het werk. Tel uit je winst.

Die tijdwinst geldt vooral in sterk verstedelijkte gebieden. Vanwege de hoge dichtheid van mensen kunnen de ritten daar efficiënt worden ingepland en is extra omreizen zeer beperkt. Van-deur-naar-deur-mobiliteitsdiensten maken reizen in de stad dus aantrekkelijker en daarmee dus ook het wonen in stedelijke gebieden.

Veranderingen in woonlocaties

Wat betekenen deze twee krachten voor woon-werkpatronen in Nederland? Dat hebben wij geanalyseerd met het zogenoemde LUCA-model. Dat berekent waar mensen wonen, waar bedrijven zich vestigen en hoe mensen zich hiertussen verplaatsen.

Kaart KiM zelfrijdende auto

De kaartjes van Nederland vatten de resultaten samen. Ze geven het verschil weer tussen drie simulaties met zelfrijdende voertuigen en het basispad. De linker toont de trek naar steden door van-deur–tot-deur-mobiliteitsdiensten het openbaar vervoer vervangt. De bevolking in de Randstad groeit ten koste van regio’s daarbuiten. Het middelste kaartje laat een tegengesteld patroon van spreiding zien. Automobilisten hebben minder moeite immers minder moeite met langer reizen als ze de reistijd nuttig kunnen besteden. Hier verliezen steden bevolking ten gunste van het landelijk gebied. Het rechter plaatje combineert deze twee effecten. In de steden en buitenwijken in de Randstad heeft de trek naar de stad de overhand en groeit de bevolking. In de steden buiten de Randstad is het spreidingseffect sterker: die verliezen bevolking, deels aan het omliggende landelijk gebied.

Hoe dan ook, het duurt nog een flinke tijd voordat volledig autonoom rijdende voertuigen ons stadsbeeld bepalen. Onze berekeningen gaan dan ook met behoorlijke onzekerheden gepaard. Maar ruimtelijke ordening en investeringen in infrastructuur zijn processen van lange adem. Voor ruimtelijk beleid en mobiliteitsbeleid is het daarom belangrijk tijdig te onderkennen dat zelfrijdende auto’s kunnen leiden tot verdere concentratie van de bevolking in al sterk verstedelijkte gebieden.

Onderwerpen:

Auteur: Jan Pieter Rottier

Reageren op dit artikel is niet mogelijk.