Carl Koopmans – Onderzoeksdirecteur bij SEO Economisch Onderzoek en hoogleraar Infrastructuur en Economie aan de Vrije Universiteit

Het plan om reiskostenvergoedingen te belasten lijkt een snelle politieke dood te sterven. Maar als we kijken hoe forenzen financieel worden behandeld, vooral in het openbaar vervoer, is er wel wat te zeggen voor wat minder luxe. Laten we eens enkele elementen doornemen.

In de eerste plaats zijn reiskostenvergoedingen voor woon-werkverkeer nu onbelast. Voor gebruikers van het openbaar vervoer geldt dat zelfs onbeperkt. Verder reizen 600.000 studenten gratis met de OV-studentenkaart. En die gebruiken die kaart deels ook om gratis naar (bij)banen te reizen.

Veel werkgevers sponsoren woon-werkverkeer met het openbaar vervoer. Zo reizen bijna alle Haagse ambtenaren met gratis jaartrajectkaarten. Familieleden van NS-medewerkers reizen gratis, ook naar hun eigen werk. En universiteiten en andere publiek gefinancierde organisaties dragen financieel bij aan OV-abonnementen van medewerkers.

Zoals bekend worden de kosten van het openbaar vervoer niet gedekt door de kaartopbrengsten. Dat wil zeggen wel de kosten van NS, maar de kosten van Prorail worden slechts voor een klein deel via een gebruiksvergoeding gedekt. En bij onrendabel OV passen regionale overheden geld bij.

En dan zijn de externe effecten van geluid, CO₂ enzovoort bij het OV nog niet eens niet weerspiegeld in de prijzen. Voor automobilisten is dat wel het geval via de accijnzen .(Maar automobilisten betalen niet voor hun bijdrage aan congestie; geen spitsheffing.)
Dit alles leidt tot rare situaties. Ik werk zelf één dag per week bij de Vrije Universiteit maar krijg een jaartrajectkaart 1e klas die me slechts twee vakantiedagen kost die ik toch nooit op zou nemen. Al met al lijkt het alsof je een loser bent als je in het OV betaalt voor woon-werkverkeer, terwijl de kosten voor de samenleving substantieel zijn.

Deze opsomming zal bij veel mensen discussie oproepen. Komt dat omdat de opsomming niet klopt?  Of zijn we zo verknocht aan vergoedingen en aan de gedachte dat OV alleen maar goede eigenschappen heeft, dat we de feiten niet willen horen?