Onderzoek in Gelderland: speedpedelec-rijder pakt het liefst het fietspad

De speedpedelec-rijder heeft de voorkeur voor het fietspad. Dat komt naar voren in de voorlopige conclusies van een onderzoek in Gelderland. Binnen de bebouwde kom moeten deze fietsers – wanneer er geen fiets-/bromfietspad is – op de rijbaan rijden. Veelal tot ontevredenheid. De provincie ‘loste’ dit op door op door de speedpedelec op een flink aantal trajecten de keuze te geven tussen het fietspad en de rijbaan. Adviesbureau Keypoint onderzocht deze maatregel, die nu een jaar van kracht is. Beide partijen deelden de eerste resultaten onlangs op het Nationaal Verkeerskundecongres.

Per 1 januari 2017 heeft de speed-pedelec, de elektrische fiets die een maximumsnelheid van 45 kilometer per uur kan bereiken, juridisch de status van bromfiets. Deze aanwijzing heeft tot gevolg dat de speed-pedelec in de bebouwde kom, net als de bromfietsers, van de rijbaan gebruik moet maken. Een uitzondering hierop is de aanwezigheid van een (brom-) fietspad of een parallelweg.

“De wetswijziging heeft onder speedpedelec-rijders de nodige reuring gebracht”, zegt Martijn van de Lindeloof, verkeerskundige bij de provincie Gelderland. “Ze moesten binnen de bebouwde kom ineens van het fietspad naar de rijbaan.” En, voegt hij toe: in de provincie is dat het geval op meer dan honderd stukken.

“Onze eerste gedachte bij de wetswijziging was: prima”, vervolgt Van de Lindeloof tegenover een bomvolle bijzaal van congrescentrum 1931 in ‘s-Hertogenbosch. “Maar we dachten ook: wij hebben iets te veel passages waarvan wij niet op voorhand durven aan te nemen dat het goed gaat wat betreft de verkeersveiligheid en doorstroming”.

Verboden

Daarom zijn hij en zijn collega’s alle kompassages tegen het licht gaan houden om te kijken of er aanvullende maatregelen nodig zijn. Ze focusten zich, zegt hij, bewust op de stukken binnen de bebouwde kom. ‘Buiten’ liggen overal (brom-) fietspaden of parallelwegen, of zijn tweewielers überhaupt verboden.

Om knelpunten te kunnen signaleren, stelden Van de Lindeloof en zijn collega’s vier type gevaarlijke situaties op. Hij somt ze op. Een weg waar de maximale snelheid hoger is dan 50 kilometer per uur. Een weg waar de maximale snelheid wel 50 kilometer per uur is, maar waar die in de praktijk structureel overschreden wordt. Drukke gebiedsontsluitingswegen met meer dan tienduizend motorvoertuigen en zonder veilige inhaalmogelijkheden. En tenslotte: als er verkeerslichten staan die werken met traditionele lusdetectie. Omdat in speedpedelecs weinig metaal zit, moeten de fietsers hier lang wachten voor ze groen krijgen.

Knelpunten

Deze criteria, vertelt Van de Lindeloof, hebben ze losgelaten op al hun 105 komtraverses. Op 34 stuks bleek geen issue. Daar lag een (brom-) fietspad, dus daar veranderde niets als gevolg van de nieuwe wetgeving. Op 55 vonden ze geen van de vier knelpunten. Maar op 16 wegen vonden ze die wel.

“Ja, wat doe je dan?”, vraagt de Gelderse verkeerskundige retorisch. “Een optie is om van de fietspaden (brom-) fietspaden te maken. Maar willen we de traditionele ‘knalpotten’ ook weer op het fietspad? Nou nee. En kijk ook naar de maatschappelijke baten van de speedpedelec: een ruime meerderheid van de fietsers laat de auto staan.

Uiteindelijk zijn we op de uitzonderingsmaatregel gekomen, en hebben we op die fietspaden het onderbord ‘speedpedelecs toegestaan’ geplaatst. Hiermee bieden we de speedpedelec-rijder de keuze tussen rijbaan of fietspad.”

Warm rapport

Dat is inmiddels een jaar geleden. Destijds was Gelderland een van de weinigen die hiervoor koos. De provincie was benieuwd hoe de maatregel in de praktijk uitpakt en vroeg Keypoint om een uitgebreide effectmeting op die zestien trajecten uit te voeren. Hier op het congres delen beide partijen de eerste, voorlopige conclusies van dit nog ‘warme’ rapport.

Tekst gaat verder onder de foto

Het adviesbureau pakte het groots aan, blijkt uit de woorden van adviseur gedrag en mobiliteit Rick Schotman. 31 ervaren speedpedelec-rijders deden mee aan het onderzoek. Zij werden uitgerust met een 360graden-actiecamera. Er zijn observatiecamera’s langs de weg neergezet. Er zijn snelheidsmetingen verricht. Aan passanten is gevraagd of ze wisten wat het onderbord ‘speedpedelecs toegestaan’ betekent en of ze bekend zijn met de snelheidsregels. Het onderzoek vond plaats in september en duurde vier weken. In totaal zijn 191 passages van speedpedelecs vastgelegd.

Niets veranderd

De conclusies zijn interessant, vertelt Schotman en hij somt ze op. De speedpedelec-rijder heeft de voorkeur voor het fietspad – zowel op de uitzonderingstrajecten als daar buiten. Als er een fietspad is, kiest ‘ie daarvoor, ook als het niet is toegestaan.

De kruissnelheid ligt gemiddeld rond de 33 kilometer per uur. En dat is, opvallend genoeg, zegt hij, in lijn met eerdere onderzoeken van onder meer de SWOV en Grondmij. In de loop er jaren is er dus niets veranderd, concludeert hij. Dit gegeven roept in de zaal de vraag op waarom de speedpedelec dan zo nodig de rijbaan op moest.

Batterij-inhoud

Schotman en zijn medeonderzoekers zagen wel grote variaties in die gemiddelde kruissnelheid. De langzaamsten reden tussen rond de 27/28 kilometer per uur, de snelsten rond de 40. Een van de redenen is volgens hen dat de speedpedelec-rijders batterij-inhoud willen sparen. Sommige van hen rijden namelijk een grote afstand: rond de 25/30 kilometer per uur. Dat haal je volgens hen niet als je op volle snelheid rijdt.

Schotman zag nog meer. Speedpedelec-rijders zijn zich erg bewust van risicogedrag. Anticperen daar ook op, deels uit lijfsbehoud: je rijdt op een snelle fiets en weet dat mensen dat niet zien of weten en daar houden ze dus rekening mee. Verschillenden vergelijken het volgens hem met motorrijders. Die rijden ook midden op de weg, maken grote bochten om afslagen en kijken goed in zijwegen. Speedpedelec-rijders hebben, zegt hij, dezelfde aanpak.

Geen gevaarlijke situaties

Ook op het vooroordeel dat deze fietsers je altijd met een ongelofelijke snelheid inhalen is volgens hem wat af te dingen. Wat ze zagen: inhalen hangt af van de ruimte. Is de weg smal, dan remmen de speedpedelec-rijders en bellen ze. Is de ruimte er (gevoelsmatig) wel dan gaan ze over het algemeen wat harder voorbij. Maar, benadrukt hij, tot gevaarlijke situaties heeft het in de onderzoeksperiode niet geleid.

Een andere conclusie: veel mensen zijn onbekend met de snelheidsregels voor speedpedelecs. Het is juridisch een bromfiets en dat betekent dat hij binnen de bebouwde kom maximaal 30 kilometer per uur mag en ‘buiten’ 40. Maar voor een bromfiets op een gewoon fietspad is geen regel – en daarmee dus ook niet voor een speedpedelec op een fietspad. Schotman en zijn collega’s zien dat veel mensen de snelheid gokken.

Heet onderwerp

Welke conclusies de provincie aan de uitkomsten verbindt, daar kan Van de Lindeloof nog niets over zeggen. Dus of de uitzonderingsmaatregel voor speedpedelecs gehandhaafd blijft en zo ja, in welke vorm, dat zal de tijd leren.

“Het is een heet onderwerp”, zegt de verkeerskundige. “Ook op ministerieel niveau heeft het aandacht. In opdracht van het ministerie is het CROW een werkgroep begonnen. Hierin zitten een aantal grote wegbeheerders. Zij ontwikkelen scenario’s voor het omgaan met de wetswijziging.

Maar wat we echter wel weten, op basis van dit onderzoek, wat we ook kiezen, de speedpedelec-rijder heeft overduidelijk al een keuze gemaakt. Mede op basis van dit onderzoek krijgen we de indruk dat het heel erg lastig gaat worden om hem op wat voor manier dan ook massaal terug op de rijbaan te krijgen.”

LEES OOK: Gelderland staat speedpedelec ook toe op fietspaden binnen de bebouwde kom
LEES OOK: Wageningen laat speedpedelecs toe op fietspaden binnen bebouwde kom
LEES OOK: Rijden op een speedpedelec: ‘Gedraag je niet als een fietser’