Gemeente Cuijk en bewoners pakken samen knelpunten in fietsnetwerk aan

Bewoners van een gemeente hebben vaak kennis over knelpunten in het fietsnetwerk. Kun je die als gemeente actief laten meepraten en meebeslissen over de aanpak om zo te komen tot een eenduidig beeld van hoofdfietsroutes? In Cuijk gebeurt dat met de werkgroep Fietsbelangen. De gemeente werkt samen met bewoners en bureau Exante aan het vaststellen en oplossen van knelpunten.

De werkgroep is het resultaat van een burgerinitiatief, ingediend door initiatiefnemer Marcel Koot, en een motie in de gemeenteraad. De gemeente vindt het belangrijk dat de fietsinfrastructuur optimaal is. “Niet alleen vanwege de verkeersveiligheid, maar ook uit gezondheidsredenen”, vertelt verkeerskundige Eric Noij van de gemeente. “We willen het comfort van de fietsers zo groot mogelijk maken.” Het burgerinitiatief viel bovendien mooi op tijd samen met de oplevering van de snelfietsroute Cuijk-Nijmegen. Noij: “Die willen we zo goed mogelijk bedienen.”

Komen tot een eenduidig beeld

Tijd om dus de werkgroep samen te stellen. Er volgde overleg met de initiatiefnemer en enthousiaste inwoners, maar ook werden alle wijk- en dorpsraden betrokken. Dit om te voorkomen dat er alleen knelpunten aan het licht zouden komen in de buurten van de betrokken burgers. Daarnaast werd er een bureau ingeschakeld om onderzoek te doen en de groep te begeleiden. Dat werd Exante. De taak? Komen tot een eenduidig beeld van de hoofdroutes van de dorpen en wijken naar het centrum.

Vanuit alle wijk- en dorpsraden werd één persoon betrokken. Een daarvan was Rob van Etten, inwoner van Vianen en voorzitter van de dorpsraad. Hij is erg te spreken over het initiatief en over het doel om tot een eenduidig beeld te komen. “Het wordt voor iedereen duidelijker als je vanuit één bepaalde filosofie dingen gaat vormgeven. Of je nu automobilist of fietsers bent; het is heel prettig als er op bepaalde manier vanuit een filosofie gewerkt wordt.”

Op dit moment zijn er verkeerskundige zaken die juist voor verwarring zorgen, zoals de voorrangsregels. Op een van de hoofdwegen door de gemeente liggen meerdere rotondes. “Op de eerste rotonde hebben fietsers geen voorrang, maar bij de volgende allemaal wel. We zien daar dat scholieren op de eerste kruising ook voorrang gaan nemen. En het zorgt voor onduidelijkheid bij automobilisten.”

Twintig knelpunten

In 2019 ging de werkgroep aan de slag. Het was voor Exante van belang om de werkgroep in de werkwijze een centrale rol te geven. Er werd vooraf meerdere malen gesproken met de groep en de wethouder schoof ook aan bij enkele gesprekken. Dit leidde tot een lijst van dertig knelpunten in de fietsinfrastructuur. Daarbij ging het onder andere over de voorrangsregels, maar bijvoorbeeld ook over ontbrekende stukken in de infrastructuur of onduidelijke bebording.

Die lijst werd opgevolgd door een bureaustudie naar die dertig locaties. Daarbij gaf het verkeerskundig bureau meteen informatie over mogelijke oplossingen en de daarbij behorende kosten. Zo kreeg de werkgroep namelijk de handvatten die ze nodig had om uit de eerste lijst een selectie van twintig knelpunten te maken.

Kijken op locatie

Een verdere analyse was de vierde stap. Daarbij heeft Exante voor alle twintig locaties factsheets ontwikkeld met alle verzamelde gegevens. In deze fase was de schouw van alle locaties erg belangrijk. Er werden een paar dagen uitgekozen om per fiets alle plekken te bezoeken. Dat gebeurde met de leden van de werkgroep. Noij is zelf ook een dag meegefietst om de hindernissen zelf te ervaren. Een belangrijk onderdeel dat gemeenten volgens hem vaker zouden moeten doen, maar dat er helaas vanwege tijdsgebrek wel eens bij inschiet.

Juist daarom is het belangrijk om samen te werken met bewoners. Want de schouw was natuurlijk maar eenmalig. “Onze bewoners fietsers hier dagelijks”, legt Noij uit. “Wij kunnen misschien heel objectief in beeld brengen dat er nooit iets gebeurt, maar subjectief hebben fietsers hier toch een gevoel bij. Dus je moet een goede band opbouwen met bewoners en serieus met ze in gesprek gaan. Daar hoort dit bij.”

Voor verkeerskundig bureau Exante was het eveneens erg waardevol om op te trekken met de werkgroep, omdat er op deze manier rekening kon worden gehouden met de beleving van de fietsinfrastructuur. “Soms is een weg optimaal ontworpen en voldoet die aan alle richtlijnen, maar hebben verkeersdeelnemers er toch geen prettig gevoel bij”, legt Marco Cruijssen van Exante uit. “Door met inwoners op die plekken te kijken, kon ik letterlijk ervaren wat zij meemaken als ze daar elke dag fietsen.”

Rendabele oplossingen bedenken

Na de analyse van de twintig locaties, komt het aan op oplossingen. Ook die worden besproken met de werkgroep. Hierbij komen niet alleen de mogelijkheden, maar ook de onmogelijkheden aan bod. Door bewoners actief te betrekken, krijgen zij inzicht in de voorwaarden waar de gemeente rekening mee heeft te houden. “Wij hebben ook geen geldbomen staan. De oplossingen moeten in proportie staan”, vertelt Noij.

Tekst loopt door onder afbeelding

Dat is volgens de verkeerskundige bij de gemeente een groot voordeel in het betrekken van zo’n werkgroep en naar verwachting worden de uiteindelijke maatregelen waarschijnlijk straks meer gedragen. Noij: “In het begin kost het een investering, maar we verwachten dat het tijdens de uitvoering beter landt omdat er uitgebreid overleg is geweest. Aan het einde levert het dus echt wat op.”

Serieus stappen maken

Van Etten is ook erg te spreken over deze werkwijze. Hij benadrukt dat er altijd wel een luisterend oor is geweest bij de gemeente, maar dat er op bepaalde punten wat meer urgentie gewenst wordt door bewoners. “Door de manier hoe zaken nu worden opgepakt – met Exante in de zijlijn en door het schouwen op locatie – hebben we het gevoel dat we serieus stappen aan het maken zijn.”

Hij vult aan dat hij op deze manier ook heel anders leert kijken naar verkeersveiligheid. Exante maakt namelijk een combinatie tussen objectieve kennis over verkeersveiligheid en human factors. Dit komt ook in de oplossingsvoorstellen naar voren. Van Etten: “Ik heb eerste resultaten van Exante gezien en dan denk ik: aan die oplossing had ik nog helemaal niet gedacht.”

Het proces nog niet ten einde. Maar Van Etten heeft vertrouwen in de werkwijze met de werkgroep, de stappen die gezet zijn en de werkwijze waarbij is gekeken naar de feitelijke en gevoelde onveiligheid. “Het was een intensief, maar zorgvuldig proces. Ik ben benieuwd wat eruit komt, maar ik denk dat oplossingen goed onderbouwd zijn.”