De markt voor mobiliteitsdiensten economisch reguleren draagt er aan bij dat aanbieders van vervoersdiensten of reisapps gelijke kansen krijgen. En dat stimuleert de ontwikkeling van innovatieve mobiliteitsdiensten voor reizigers. Dat staat in het advies dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) vrijdag uitbracht aan de staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat.

Momenteel worden onder de noemer van Mobility as a Service (MaaS) diverse initiatieven ontplooid die het mogelijk maken voor reizigers om op één digitaal platform een deur-tot-deur-reis te plannen, boeken en betalen. Partijen die mobiliteitsdiensten willen aanbieden, zijn daarvoor afhankelijk van het OV-chipkaartsysteem van Trans Link Systems (TLS), OV-diensten en informatie van OV-bedrijven. Er is een risico dat aanbieders van mobiliteitsdiensten geen toegang krijgen tot alles wat ze nodig hebben om een concurrerend product op de markt te brengen, concludeert in haar advies.

Nadelen

“Als de staatssecretaris het makkelijker wil maken voor nieuwe aanbieders om mobiliteitsdiensten aan te bieden, zou regulering kunnen waarborgen dat aanbieders gelijke toegang krijgen tot het OV-chipkaartsysteem en de vervoersdiensten”, zegt bestuursvoorzitter Henk Don van de ACM in een toelichting. “Aan regulering zijn ook nadelen verbonden. Het is aan de politiek om een afweging te maken of de baten opwegen tegen de kosten.”

Als nieuwe aanbieders toegang krijgen tot de diensten van OV-bedrijven, kan dat bijvoorbeeld leiden tot ‘cherry picking’. Ze zoeken dan de verbindingen op die het interessantst zijn en het meeste opleveren om vervolgens hetzelfde of een alternatief aan te bieden. Zo zouden vervoerders minder kunnen verdienen. Die lagere inkomsten zouden mogelijk gecompenseerd moeten worden door concessieverleners. Aan de andere kant, ziet de ACM, kan het nieuwe aanbod door mobiliteitsdienstenaanbieders ook leiden tot meer gebruik van het OV. De ACM adviseert de staatssecretaris daarom om eerst goed onderzoek te doen naar de gevolgen.

Wijze van regulering

De ACM spreekt geen voorkeur uit over de wijze van regulering. “Belangrijk is dat wanneer er gekozen wordt voor regulering, gekeken wordt naar het doel”, benadrukt een woordvoerder. “Het doel van regulering is dat aanbieders van mobiliteitsdiensten een aanbod kunnen maken dat kan concurreren met het aanbod van de vervoerders zelf. Er zijn diverse vormen van regulering, bijvoorbeeld: toegangsregulering en prijsregulering. Het is aan de staatssecretaris om te onderzoeken welke vorm van regulering passend is bij het doel dat zij wil bereiken.”

Het is wel belangrijk, stelt de ACM, dat de nieuwe mobiliteitsaanbieders zowel toegang krijgen tot het aanbod van TLS (zoals het hele OV-betaalsysteem) als tot de diensten van OV-bedrijven. Die toegang zou als het aan de ACM ligt ‘afdwingbaar’ moeten zijn. Alleen dan kunnen de geobserveerde risico’s op uitsluiting weggenomen worden.

Machtspositie

Ook in 2013 signaleerde de ACM een aantal mededingingsproblemen die samenhangen met de machtspositie van TLS in de markt voor landelijke vervoerbewijzen. TLS is eigendom van alle openbaar vervoerbedrijven in Nederland. Volgens ACM is met de wijziging van de aandeelhoudersstructuur van TLS op 31 december 2015 is een einde gekomen aan “ongelijke zeggenschap” van vervoersbedrijven over de activiteiten van TLS. De marktautoriteit constateert dat dit een verbetering is ten opzichte van de oude situatie.