De Binnenrotte in Rotterdam is bekroond tot beste openbare ruimte. FOTO Gemeente Rotterdam

Deze 10 maatregelen maken stadscentra beter vindbaar voor bezoekers

De Binnenrotte in Rotterdam is bekroond tot beste openbare ruimte. FOTO Gemeente Rotterdam

De aankomst in een stad moet toeristen verrassen, verleiden en op een natuurlijke wijze leiden naar al het moois dat aanwezig is. Althans, dat is de bedoeling. Het gaat lang niet altijd goed. Stedelijk ontwerper Patrick Verbunt deelt tien maatregelen die steden binnen bestaand verkeersbeleid kunnen nemen om hun entree aantrekkelijker te maken voor bezoekers. Zeker voor als straks de coronacrisis weer ten einde is. Over kunst als oriëntatiepunten en bruggen als podium.

Stadsbesturen doen nu alles om een toestroom van dagjesmensen te voorkomen. Wie inspiratie daarbij nodig heeft, leert met dit artikel dus wat je vooral NIET moet doen. Maar velen zullen verder kijken, naar de tijd na het verschrikkelijke longvirus. De tijd dat terrassen weer vol zitten, winkels weer open zijn en musea weer ‘in het echt’ bezocht kunnen worden. Misschien is de toeloop groot. Of nog even niet, en moeten bezoekers voorlopig overal 1,5 meter afstand van elkaar houden.

Ideale situatie

Hoe dan ook, het verfraaien van aankomstroutes is onderzocht door Patrick Verbunt, als stedelijk ontwerper werkzaam bij Exante. “De aankomst in een stad moet een reiziger verleiden, geleiden, informeren en overweldigen”, zegt hij. “Het heeft echter alles te maken met infrastructuur, ruimtelijke ordening, landschap en cultuurhistorie.” Door de weg en de omgeving te betrekken, worden veel informatieve maatregelen zoals bewegwijzering, markering en bebording overbodig óf beter inpasbaar, is zijn stelling.

Het resultaat is, zegt hij, ‘meer ruimtelijke kwaliteit’, een ‘meer natuurlijke wijze van geleiding’ en een ‘betere beleving’ van de reis naar de verschillende hoogtepunten in de stad. “In een ideale situatie zijn routes uitgerust met groen, water en aantrekkelijke architectuur. Ook directheid, weinig oponthoud, overzichtelijke kruispunten en bewegwijzering spelen een belangrijke rol. Specifiek voor fietsers is een vlak wegdek, een goede sociale veiligheid en weinig overlast van gemotoriseerd verkeer belangrijk.”

Onderscheidend

Voordat hij bij de tien maatregelen komt, wil Verbunt eerst zijn werkwijze toelichten. Zou hij voor een stad een analyse maken, dan begint hij bij het inventariseren van de aankomstroutes van alle type vervoerswijzen. Dat doet hij aan de hand van de volgende vijf elementen: wegen; kruispunten en OV-knooppunten; fysieke grenzen en barrières; gebiedsidentiteit en tenslotte oriëntatiepunten.

Een groenstructuur draagt bij aan de herkenbaarheid van deze aankomstroutes

De vijf elementen worden getoetst op complexiteit, visuele toegang en differentiatie. “De eerste twee, complexiteit en visuele toegang, hebben te maken met de structuur van de openbare ruimte. Hoe is deze ontworpen en ingedeeld? Het derde element, differentiatie heeft meer te maken met de aankleding en inrichting van de ruimte. Hoe onderscheidend is deze?” Bepalend daarin is niet alleen de hoeveelheid informatie die de bezoeker moet verwerken tijdens het navigeren. Maar bijvoorbeeld ook de wijze waarop verschillende gebieden te onderscheiden zijn.

1. Zorg voor herkenbare oriëntatiepunten

“Kunst speelt een voorname rol bij de beleving van de openbare ruimte”, zegt de stedelijk ontwerper. “Bijkomend voordeel: kunst dient als oriëntatiepunt tijdens het navigeren.” Maar dan moet je het als stadsbestuur wel goed doen, stelt hij. Kunstuitingen moeten volgens hem uniek zijn. Voldoende onderscheidend dus van elkaar en van uitingen in bijvoorbeeld andere steden. Hij tipt om kunst – of kunstwerken – het historisch verhaal van de stad te laten vertellen. Ook belangrijk is de plek van zulke installaties: langs aankomstroutes en bij voorkeur op beslispunten zoals kruispunten en rotondes.

2. Digitale informatiepanelen moeten niet irriteren

“Digitale panelen informeren bezoekers over actuele informatie, zoals evenementen”, legt Verbunt uit. “Daarnaast bieden ze lokale ondernemers de mogelijkheid om zicht te profileren naar bezoekers. Het nadeel is dat ze vaak als storend en overbodig element in de openbare ruimte worden ervaren.” De truc is, zegt hij, om de combinatie te zoeken met reeds aanwezig en noodzakelijk straatmeubilair. Dan overheersen de voordelen van zulke borden. Als voorbeeld noemt hij een koppeling met het parkeerverwijssysteem.

Banner aangenaam Heesch BEELD Exante
Banner aangenaam Heesch BEELD Exante

3. Banners mogen geen gevoel van verrommeling geven

“Het plaatsen van banners is een zeer zichtbare maatregel in het palet voor stadspromotie”, vertelt Verbunt. “Het draagt bovendien bij aan de herkenbaarheid van routes. Daar staat tegenover dat verrommeling van de openbare ruimte en het wegbeeld een risico is.” Hang de banners dan ook op strategische plekken op, benadrukt hij. Bij voorkeur aan bestaande lichtmasten, zodat het wegbeeld niet te veel wordt verstoord en er geen ruimte in beslag wordt genomen. Banners zijn volgens hem ook erg geschikt voor het aankondigen van evenementen. Het bevestigen aan lichtmasten licht dan niet voor hand. Zulke banners vragen om masten, die het snel en eenvoudig vervangen mogelijk maken.

4. Kies voor groenstroken met uniforme beplanting

Een groenstructuur draagt bij aan de herkenbaarheid van deze aankomstroutes. Die structuur moet dan wel uniform zijn, onderstreept hij. Het beste is om te kiezen voor bermen met een grote soortenrijkdom. Helemaal mooi zou het zijn als dat in combinatie kan klimaatadaptieve maatregelen.

5. Benut de kansen van bewegwijzering langs de snelweg

Steden benutten lang niet altijd de mogelijkheden van bebording langs de snelweg, vertelt Verbunt. De ‘bruine’ borden met toeristische informatie worden niet meer geplaatst. Maar het toevoegen van voor de stad karakteristieke informatie op de ‘blauwe’ ANWB-bewegwijzering kan wel. De CROW-richtlijn Bewegwijzering stelt in ieder geval dat gebiedsaanduidingen en dagrecreatieve voorzieningen, zoals historische stads- en dorpscentra, zijn toegestaan. Zulke verwijzingen moeten wel gepaard gaan met meer logische aanrijroutes, benadrukt Verbunt.

6. Markeer fietsroutes

“Het markeren van fietsroutes verhoogt de herkenbaarheid”, legt de stedelijk ontwerper uit. “Verwijderbare straatgraffiti draagt bij aan tijdelijke aandacht voor een specifieke route of evenement. De maatregel is op iedere fietsroute toepasbaar. Een structurele maatregel kan gevonden worden in unieke asmarkering op fietspaden die in twee richtingen bereden worden.”

Tekst gaat verder onder de foto

Brug als podium BEELD Beeldschoonwater.nl
Brug als podium BEELD Beeldschoonwater.nl

7. Ontwikkel een wandelpromenade vanaf het station

Looproutes vanaf het station naar het centrum zijn niet altijd aantrekkelijk, comfortabel en duidelijk herkenbaar. Hier is veel winst te behalen, benadrukt Verbunt. Het begint al met een aantrekkelijk stationsplein en – vanaf daar – duidelijke bebording naar het centrum. Het wordt helemaal perfect als bezoekers vervolgens via een wandelpromenade de binnenstad bereiken. Verbunt ziet het al helemaal voor zich: een brede loopstrook met rustpunten, waar nodig met veilige oversteekplaatsen. Groen zorgt voor kleur, beschutting en aankleding.

8. Verbeter voetgangersbewegwijzering

Niet alleen ter hoogte van OV-haltes is bewegwijzering noodzakelijk. Ook bij parkeerterreinen is dit van belang, vindt Verbunt. Verder heeft het volgens hem ‘een meerwaarde’ voor voetgangers wanneer de bestemmingen op de wegwijzers worden voorzien van loopafstanden.

Niet iedere bezoeker zal weten wat je met Centrum-Noord bedoelt

9. Bedenk welk type parkeerverwijssysteem het beste bij je past

Parkeerverwijssysteem zijn er in alle soorten en maten: statisch, half dynamisch (vol/vrij) of volledig dynamisch (aantallen beschikbare plaatsen). “Een volledig dynamisch systeem is duur, maar heeft zeker een meerwaarde om zoekverkeer in en naar het centrum te voorkomen”, vindt Verbunt. Hoe dan ook, waar gemeentes ook voor kiezen, de borden moeten een duidelijke P-route aangeven, beklemtoont hij. “Dat betekent: plaats borden met P-route en geef een bepaalde parkeerlocatie pas aan op beslispunten waar mensen de route moeten verlaten. Ook aanduidingen als Centrum-Noord kun je beter vervangen door P-route. Niet iedere bezoeker zal weten wat je met Centrum-Noord bedoelt.”

10. Laat bruggen als podium dienen

Het water. Veel steden liggen eraan of hebben het binnen het centrum stromen. En zeker in het vaarseizoen neemt de drukte op het water toe. “Het wachten op een openstaande brug kan dan aangenamer zijn wanneer de onderzijde van de ophaalbruggen een verrassende tijdelijke boodschap of projectie tonen”, zegt Verbunt. “Canvasdoeken zijn hiervoor het meest geschikt.”

Auteur: Jan Pieter Rottier

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

Deze 10 maatregelen maken stadscentra beter vindbaar voor bezoekers - VerkeersNet
De Binnenrotte in Rotterdam is bekroond tot beste openbare ruimte. FOTO Gemeente Rotterdam

Deze 10 maatregelen maken stadscentra beter vindbaar voor bezoekers

De Binnenrotte in Rotterdam is bekroond tot beste openbare ruimte. FOTO Gemeente Rotterdam

De aankomst in een stad moet toeristen verrassen, verleiden en op een natuurlijke wijze leiden naar al het moois dat aanwezig is. Althans, dat is de bedoeling. Het gaat lang niet altijd goed. Stedelijk ontwerper Patrick Verbunt deelt tien maatregelen die steden binnen bestaand verkeersbeleid kunnen nemen om hun entree aantrekkelijker te maken voor bezoekers. Zeker voor als straks de coronacrisis weer ten einde is. Over kunst als oriëntatiepunten en bruggen als podium.

Stadsbesturen doen nu alles om een toestroom van dagjesmensen te voorkomen. Wie inspiratie daarbij nodig heeft, leert met dit artikel dus wat je vooral NIET moet doen. Maar velen zullen verder kijken, naar de tijd na het verschrikkelijke longvirus. De tijd dat terrassen weer vol zitten, winkels weer open zijn en musea weer ‘in het echt’ bezocht kunnen worden. Misschien is de toeloop groot. Of nog even niet, en moeten bezoekers voorlopig overal 1,5 meter afstand van elkaar houden.

Ideale situatie

Hoe dan ook, het verfraaien van aankomstroutes is onderzocht door Patrick Verbunt, als stedelijk ontwerper werkzaam bij Exante. “De aankomst in een stad moet een reiziger verleiden, geleiden, informeren en overweldigen”, zegt hij. “Het heeft echter alles te maken met infrastructuur, ruimtelijke ordening, landschap en cultuurhistorie.” Door de weg en de omgeving te betrekken, worden veel informatieve maatregelen zoals bewegwijzering, markering en bebording overbodig óf beter inpasbaar, is zijn stelling.

Het resultaat is, zegt hij, ‘meer ruimtelijke kwaliteit’, een ‘meer natuurlijke wijze van geleiding’ en een ‘betere beleving’ van de reis naar de verschillende hoogtepunten in de stad. “In een ideale situatie zijn routes uitgerust met groen, water en aantrekkelijke architectuur. Ook directheid, weinig oponthoud, overzichtelijke kruispunten en bewegwijzering spelen een belangrijke rol. Specifiek voor fietsers is een vlak wegdek, een goede sociale veiligheid en weinig overlast van gemotoriseerd verkeer belangrijk.”

Onderscheidend

Voordat hij bij de tien maatregelen komt, wil Verbunt eerst zijn werkwijze toelichten. Zou hij voor een stad een analyse maken, dan begint hij bij het inventariseren van de aankomstroutes van alle type vervoerswijzen. Dat doet hij aan de hand van de volgende vijf elementen: wegen; kruispunten en OV-knooppunten; fysieke grenzen en barrières; gebiedsidentiteit en tenslotte oriëntatiepunten.

Een groenstructuur draagt bij aan de herkenbaarheid van deze aankomstroutes

De vijf elementen worden getoetst op complexiteit, visuele toegang en differentiatie. “De eerste twee, complexiteit en visuele toegang, hebben te maken met de structuur van de openbare ruimte. Hoe is deze ontworpen en ingedeeld? Het derde element, differentiatie heeft meer te maken met de aankleding en inrichting van de ruimte. Hoe onderscheidend is deze?” Bepalend daarin is niet alleen de hoeveelheid informatie die de bezoeker moet verwerken tijdens het navigeren. Maar bijvoorbeeld ook de wijze waarop verschillende gebieden te onderscheiden zijn.

1. Zorg voor herkenbare oriëntatiepunten

“Kunst speelt een voorname rol bij de beleving van de openbare ruimte”, zegt de stedelijk ontwerper. “Bijkomend voordeel: kunst dient als oriëntatiepunt tijdens het navigeren.” Maar dan moet je het als stadsbestuur wel goed doen, stelt hij. Kunstuitingen moeten volgens hem uniek zijn. Voldoende onderscheidend dus van elkaar en van uitingen in bijvoorbeeld andere steden. Hij tipt om kunst – of kunstwerken – het historisch verhaal van de stad te laten vertellen. Ook belangrijk is de plek van zulke installaties: langs aankomstroutes en bij voorkeur op beslispunten zoals kruispunten en rotondes.

2. Digitale informatiepanelen moeten niet irriteren

“Digitale panelen informeren bezoekers over actuele informatie, zoals evenementen”, legt Verbunt uit. “Daarnaast bieden ze lokale ondernemers de mogelijkheid om zicht te profileren naar bezoekers. Het nadeel is dat ze vaak als storend en overbodig element in de openbare ruimte worden ervaren.” De truc is, zegt hij, om de combinatie te zoeken met reeds aanwezig en noodzakelijk straatmeubilair. Dan overheersen de voordelen van zulke borden. Als voorbeeld noemt hij een koppeling met het parkeerverwijssysteem.

Banner aangenaam Heesch BEELD Exante
Banner aangenaam Heesch BEELD Exante

3. Banners mogen geen gevoel van verrommeling geven

“Het plaatsen van banners is een zeer zichtbare maatregel in het palet voor stadspromotie”, vertelt Verbunt. “Het draagt bovendien bij aan de herkenbaarheid van routes. Daar staat tegenover dat verrommeling van de openbare ruimte en het wegbeeld een risico is.” Hang de banners dan ook op strategische plekken op, benadrukt hij. Bij voorkeur aan bestaande lichtmasten, zodat het wegbeeld niet te veel wordt verstoord en er geen ruimte in beslag wordt genomen. Banners zijn volgens hem ook erg geschikt voor het aankondigen van evenementen. Het bevestigen aan lichtmasten licht dan niet voor hand. Zulke banners vragen om masten, die het snel en eenvoudig vervangen mogelijk maken.

4. Kies voor groenstroken met uniforme beplanting

Een groenstructuur draagt bij aan de herkenbaarheid van deze aankomstroutes. Die structuur moet dan wel uniform zijn, onderstreept hij. Het beste is om te kiezen voor bermen met een grote soortenrijkdom. Helemaal mooi zou het zijn als dat in combinatie kan klimaatadaptieve maatregelen.

5. Benut de kansen van bewegwijzering langs de snelweg

Steden benutten lang niet altijd de mogelijkheden van bebording langs de snelweg, vertelt Verbunt. De ‘bruine’ borden met toeristische informatie worden niet meer geplaatst. Maar het toevoegen van voor de stad karakteristieke informatie op de ‘blauwe’ ANWB-bewegwijzering kan wel. De CROW-richtlijn Bewegwijzering stelt in ieder geval dat gebiedsaanduidingen en dagrecreatieve voorzieningen, zoals historische stads- en dorpscentra, zijn toegestaan. Zulke verwijzingen moeten wel gepaard gaan met meer logische aanrijroutes, benadrukt Verbunt.

6. Markeer fietsroutes

“Het markeren van fietsroutes verhoogt de herkenbaarheid”, legt de stedelijk ontwerper uit. “Verwijderbare straatgraffiti draagt bij aan tijdelijke aandacht voor een specifieke route of evenement. De maatregel is op iedere fietsroute toepasbaar. Een structurele maatregel kan gevonden worden in unieke asmarkering op fietspaden die in twee richtingen bereden worden.”

Tekst gaat verder onder de foto

Brug als podium BEELD Beeldschoonwater.nl
Brug als podium BEELD Beeldschoonwater.nl

7. Ontwikkel een wandelpromenade vanaf het station

Looproutes vanaf het station naar het centrum zijn niet altijd aantrekkelijk, comfortabel en duidelijk herkenbaar. Hier is veel winst te behalen, benadrukt Verbunt. Het begint al met een aantrekkelijk stationsplein en – vanaf daar – duidelijke bebording naar het centrum. Het wordt helemaal perfect als bezoekers vervolgens via een wandelpromenade de binnenstad bereiken. Verbunt ziet het al helemaal voor zich: een brede loopstrook met rustpunten, waar nodig met veilige oversteekplaatsen. Groen zorgt voor kleur, beschutting en aankleding.

8. Verbeter voetgangersbewegwijzering

Niet alleen ter hoogte van OV-haltes is bewegwijzering noodzakelijk. Ook bij parkeerterreinen is dit van belang, vindt Verbunt. Verder heeft het volgens hem ‘een meerwaarde’ voor voetgangers wanneer de bestemmingen op de wegwijzers worden voorzien van loopafstanden.

Niet iedere bezoeker zal weten wat je met Centrum-Noord bedoelt

9. Bedenk welk type parkeerverwijssysteem het beste bij je past

Parkeerverwijssysteem zijn er in alle soorten en maten: statisch, half dynamisch (vol/vrij) of volledig dynamisch (aantallen beschikbare plaatsen). “Een volledig dynamisch systeem is duur, maar heeft zeker een meerwaarde om zoekverkeer in en naar het centrum te voorkomen”, vindt Verbunt. Hoe dan ook, waar gemeentes ook voor kiezen, de borden moeten een duidelijke P-route aangeven, beklemtoont hij. “Dat betekent: plaats borden met P-route en geef een bepaalde parkeerlocatie pas aan op beslispunten waar mensen de route moeten verlaten. Ook aanduidingen als Centrum-Noord kun je beter vervangen door P-route. Niet iedere bezoeker zal weten wat je met Centrum-Noord bedoelt.”

10. Laat bruggen als podium dienen

Het water. Veel steden liggen eraan of hebben het binnen het centrum stromen. En zeker in het vaarseizoen neemt de drukte op het water toe. “Het wachten op een openstaande brug kan dan aangenamer zijn wanneer de onderzijde van de ophaalbruggen een verrassende tijdelijke boodschap of projectie tonen”, zegt Verbunt. “Canvasdoeken zijn hiervoor het meest geschikt.”

Auteur: Jan Pieter Rottier

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.