Een rechthoekig voorrangsplein functioneert beter dan de ovale variant. De ovale vorm kan door de weggebruiker gezien worden als een rotonde. Hierdoor is de kans op ongewenst voorrang verlenen hoger, waardoor meer risico op kop- staartbotsingen ontstaat.

Het is één van de conclusies van een afstudeeronderzoek naar de verkeersveiligheid en capaciteit op voorrangspleinen, dat is uitgevoerd in het kader van het afstuderen aan de opleiding Mobiliteit aan Hogeschool Windesheim Zwolle in samenwerking met CROW.

Eerder onderzoek al heeft uitgewezen dat het voorrangsplein – dat in 2007 voor het eerst werd toegepast in Hilversum – werkt zoals verwacht. Ten opzichte van de oude verkeerssituaties is de verkeersveiligheid daar op de meeste locaties verbeterd. Voor de reconstructies waren gemiddeld 40 ongevallen per jaar op de kruispunten in Hilversum. Na de reconstructies is dat afgenomen naar 31 ongevallen per jaar (gemiddelde afname van 22%). Er gebeuren minder en minder ernstige ongevallen. De snelheid ligt lager en de weggebruikers zijn positiever over deze kruispuntvorm.

Er zijn inmiddels verschillende uitvoeringvormen ontstaan. Het is echter nog onduidelijk welke vormgeving de beste resultaten oplevert ten aanzien van verkeersveiligheid en doorstroming. Reden om daar nader onderzoek naar te doen.

Met behulp van camera’s, interviews en simulaties is een tiental kenmerken nadere onder de loep genomen, zoals de locatie en sterkte van de uitbuiging, de locatie van het fietspad, het gebruik van rammelstroken, enzovoort.

Daaruit komt onder meer naar voren dat de locatie van de uitbuiging van het voorrangsplein belangrijk voor de begrijpelijkheid van het kruispunttype. Vanuit de observaties is naar voren gekomen dat een rechthoekige vorm beter te begrijpen is dan een ovale vorm. Deze ovale vorm kan door de weggebruiker gezien worden als een rotonde. Hierdoor is de kans op ongewenst voorrang verlenen hoger, waardoor meer risico op kop- staartbotsingen ontstaat. Ook uit de interviews komt naar voren dat een rechthoekige vorm herkenbaarder is als een apart kruispunttype. Daarnaast is gebleken dat de ovale vorm relatief weinig opstelruimte op het middengedeelte van het voorrangsplein heeft.
Voor de begrijpelijkheid van het voorrangsplein is het ook van belang om zoveel mogelijk een voorsorteervak voor linksaf toe te passen.
Een andere conclusie uit het onderzoek is dat het de voorkeur verdient om de fietspaden in te richten als eenrichtingsfietspaden. Hierdoor komt de fietser vanaf een richting vanwaar de automobilist de fietser verwacht.

De onderzoekers stellen dat voorrangspleinen een goede aanvulling zijn op het pallet aan kruispuntvormen. Vooral in verkeerssituaties binnen de bebouwde kom waar een gebiedsontsluitingsweg en een erftoegangsweg elkaar kruisen, kan in veel gevallen een voorrangsplein de beste verkeersveiligheid en doorstroming bieden. Bij de intensiteitsverhoudingen waarbij de capaciteit van het voorrangsplein toereikend is, presteert het voorrangsplein over het algemeen beter dan andere kruispunttypes. Daarnaast kan bij een voorrangsplein de keuze worden gemaakt tussen meer doorstroming of meer verkeersveiligheid, door het aanpassen van de sterkte van de uitbuiging – iets wat bij andere kruispunttypes minder goed mogelijk is.

Uit de studie komen in totaal acht herkenbaarheidskenmerken naar voren die van belang zijn: