Kleinschalig vervoer: houd het vooral simpel
De afgelopen jaren zijn steeds meer kleinschalige mobiliteitsprojecten ontstaan en naar verwachting zullen er de komende jaren nog meer bij komen. CROW-KpVV bekeek vier van dergelijke kleinschalige oplossingen. Conclusie: houd het vooral zo simpel mogelijk.
CROW-KpVV richtte zich op de Texelhopper, de Wensbus, de HugoHopper en Haltetaxi Zeeland.
Texelhopper op Texel bestaat uit een lijndienstverbinding en uit ‘vraag beïnvloed’-vervoer waarmee het eiland voor iedereen bereikbaar is geworden. Texelhopper werkt met innovatieve software en groeit flink. De Wensbus verzorgt vervoer op afroepbasis in gebieden zonder openbaar vervoer, vooral gericht op ouderen. De organisatie is in handen van vrijwilligers, met ondersteuning van onder andere de provincie. De Wensbus draait nu als pilot en zal in de nieuwe concessie Limburg een vervolg krijgen.
De HugoHopper verzorgt vervoer voor ouderen in Heerhugowaard. Er zijn vier buslijnen en deur-tot-deurvervoer, die gereden worden door vrijwilligers met kleine busjes. De HugoHopper is sinds de start in 2010 flink gegroeid en werkt kostenefficiënt. De Haltetaxi vervoert op afroep reizigers op plekken zonder openbaar vervoer, die geen alternatief vervoer hebben. Klanten reizen met een pasnummer tegen ov-tarief. Planningscentrale GVC zorgt voor een slimme combinatie van voertuigen met onder andere het Wmo-vervoer.
CROW-KpVV komt tot een aantal aanbevelingen voor wie een dergelijk project wil opzetten.
Het is eerste wat een startend project zich zou moeten afvragen is: voor wie doen we dit en wat willen deze mensen? Op basis daarvan is het mogelijk om een business case voor het project op te stellen en allerlei praktische vragen te beantwoorden: is een grote bus nodig of is een kleiner voertuig voldoende? Hoeveel subsidie is eigenlijk nodig?
Voor veel ouderen en voor mensen met een beperking is het niet mogelijk om naar een halte vijf straten verderop te lopen. Maar ook mensen die goed ter been zijn vinden het prettig als de halte dichtbij huis is. De onderzochte projecten hebben daarom voor vervoer van deur tot deur of voor een systeem met veel haltes gekozen. Door moderne planningssoftware is het mogelijk om daarbij redelijk efficiënt te werk te gaan.
Het opzetten van een nieuw vervoersysteem is een tijdrovend proces waarin veel knopen moeten worden doorgehakt. Door het proces te plannen en voldoende tijd in te ruimen voor de verschillende onderdelen zoals het testen van software of het werven van vrijwilligers, is het mogelijk om overzicht te houden, ook als er iets onverwachts gebeurt. Een lange ontwikkeltijd kan echter kwalijk zijn; daardoor bestaat het gevaar dat mensen zich tegen het project keren, zoals op Texel gebeurde.
Voertuigen zijn een dure aanschaf voor een startend project. Leasen is een mogelijke oplossing en is doorgaans al na een paar maanden goedkoper dan huren.
De beste reclame voor kleinschalige mobiliteitsprojecten blijkt vaak mond-op-mondreclame te zijn. Als eenmaal in de eigen regio bekendstaat hoe prettig het is om met het nieuwe systeem te reizen, trekt dat veel nieuwe klanten.
Tijdens aanbestedingen of grote bezuinigingsrondes, is vaak niet duidelijk welk vervoeraanbod dit uiteindelijk oplevert. Het is goed om daarmee rekening te houden bij het ontwikkelen van kleinschalige mobiliteit.
Vanwege de kosten lijkt het voordelig om zo veel mogelijk werk uit handen te geven aan vrijwilligers. Dat heeft echter ook nadelen. Van vrijwilligers kan geen grotere tijdsbesteding dan een paar uur per week worden verwacht, ze kunnen makkelijk uit de organisatie vertrekken waardoor kennis en ervaring verdwijnt en ze hebben vaak minder kennis en werkervaring op het gebied van personenvervoer dan professionals. In de beschreven projecten in Limburg en Heerhugowaard is gekozen voor een kleine basis van betaalde krachten en de inzet van een groep vrijwilligers.
En tenslotte: houd het vooral simpel. Waarschijnlijk voelt de doelgroep zich niet aangesproken door een ingewikkeld ogend vervoersysteem met een complexe dienstregeling of een bureaucratisch passensysteem waarvoor allerlei indicaties nodig zijn. Een reiziger wil instappen en wegwezen.
